Majske zore Azebejdžana i Crne Gore protkane su najljepšim idealima vrijednosti u očuvanju i obnovi svoje nezavisnoti. Crna Gora svoj jubilej je proslavila 21. maja a Azerbejdžan slavi 28. maja. Svaki narod koji je ugradio sebe u svoj nacionalni kulturni i istorijski identitet i sa velikom borbom stekao svoje slobodu treba odati poštovanje. Ako istorijski sagledamo činjenice Azerbejdžan i Crna Gora imale su sličnu istoriju u burnoj borbi za svoju slobodu i nezavisnost. Te borbe su simbol besmrtnosti za oba naroda i svih njenih građana koji si položili svoje žitvote na oltarima otadžbine. Prije tačno 105 godina na ovaj dan Nacionalni savjeet Azerbejdžana proglasio je Demokratsku Republiku Azerbejdžan. Kao stvaranje prve parlamentarne republike, ovaj događaj je ostavio veoma značajan trag ne samo u viševjekovnoj i bogatoj istoriji državnosti Azerbejdžana, već i u društveno-političkom sistemu čitavog islamskog svijeta.
Iako je Demokratska Republika Azerbejdžan trajala samo dvije godine ona je postala sinonim i simbol slobode, nezavisnosti, napretka i patriotizma koji je očuvan duhu ovog veličanstvenog naroda. Ipak njen put nezavisnosti, je slomljen usljed napada boljševika u aprilu 1920. godine. Ipak za samo dvije godine svoga postojanja Demokratska Republika Azerbejdžan napravila je izuzetne korake ka unapređenju jednakih prava svim državljanima, nezavisno od nacionalnosti i pola (treba posebno istaći da su žene u Azerbejdžanu stekle pravo glasa nekoliko godina prije nego što se to dogodilo u mnogim zapadnim zemljama i prva je država u islamskom svijetu koja je to primijenila), dat je veliki doprinos izgradnji nacionalnog identiteta očuvanju maternjeg jezika stavljanjem fokusa na kulturu, književnost, pozorište itd. Kroz postojanje Demokratske Republike Azerbejdžan već tada je izgrađen jak potencijal za buduću državu.
USPOSTAVLJANJE DRŽAVNE NEZAVISNOSTI 1991. GODINE
Hejdar Alijev, heroj, revolucionar i borac za očuvanje i obnovu nezavisnosti Azerbejdžana uspio je ponosno da 1991, podigne zastavu Azerbejdžana sa riječima Mammad Amin Rasulzade-a koji jednom je lijepo zapisao: ,,Zastava koja je podignuta nikada neće pasti.”Od tada pa do danas Azerbejdžan predstavlja jednu od najznačajnih država na granicama između istoka i zapada i kavkasko-kaspijskog regiona. Koristeći brojne geografske i prirodne potencijale Azerbejdžan se razvio u pouzdanog i strateški značajnog partnera za mnoge države. Treba posebno imati u vidu da Azerbejdžan nije samo mjesto trgovine Istoka i Zapada, već i mjesto đe mnogi narodi kroz multikulturu i suživot se spajaju i dijele iste vrijednosti. Međunarodna zajednica u Azerbejdžanu vidi velikog prijatelja i pouzdanog partnera koji je svojim primjerom pokazuje kako se gradi i ime i država u svijetu. Pod vođstvom predsjednika Ilhama Alijeva, koji je ostao vjeran političkom kursu nacionalnog lidera i svoga oca Hejdara Alijeva, Azerbejdžan je postao država dinamičnog razvoja sa brojnim investicionim i razvojnim projektima. Zahvaljujući političkim i ekonomskim reformama koje je šef države uspešno nastavio da sprovodi, kao i aktivnoj spoljnoj politici, Republika Azerbejdžan se pretvara u vodeću državu u regionu.
DOSTIGNUĆA AZERBJDŽANA KROZ ISTORIJU
Malo je poznato da je Azerbejdžan dao neka od najvećih imena svjetske nauke čijim dostignućima je svijet dosegao vrhunac tehnoligija (Kerim Kerimov general čijom su zaslugom razvijeni izuzetni kosmički programi, Lofti Zade je bio najpoznatiji po tome što je predložio fuzzi matematiku koja se sastojala od ovih pojmova povezanih fuzzi : fuzzi skupova, fuzzi logika, fuzzi algoritama, fuzzi semantike, fuzzi jezika, fuzzi control, fuzzi sistemi, fuzzi vjerovatnoće, fuzzi događaji, i fuzzi informacije. Azad Mirzadžanzade je radio u oblasti mehanike i naftnih i gasnih polja,u sklopu naftne industrije. Po prvi put, gasni kondenzat i ne-Nevton su stvorili teorijske osnove naftnih polja i proizveli osnovnu diferencijalnu jednačinu za filtraciju gasnih kondenzatnih sistema. Osnivač je Ne-Njutnovih sistema u naftnoj i gasnoj industriji. Prvi put je pokazano da je razlika u pritisku potrebnom za pokretanje plinskih i gasnih kondenzatnih polja veoma važan parametar, a ovaj fundamentalni rezultatbse široko koristi u proračunu slojeva. To je stvorilo teorijsku i praktičnuosnovu za ekstrakciju takvih ulja, što ukazuje na postojanje elastično-viskoznih svojstava u mnogim uljima.) Na teritoriji Azerbejdžana, takođe, nalazi se najstariji arheološki i paleontološki materijal, koji nesumnjivo potvrđuje da su na tim prostorima ljudi živjeli još prije 1,7–1,8 miliona godina. Neprojcjenjivo kulturno nasleđe Azerbejdžana čuva se u 150 muzeja i galerija u republici. Među njima su Muzej istorije Azerbejdžana, Državni muzej, Palata Širvanšah, Muzej umetnosti, Muzej tepiha i dekorativne primenjene umetnosti, Muzej azerbejdžanske književnosti. Postoji 4.650 javnih biblioteka, nekoliko stotina domova kulture, 25 državnih pozorišta, filharmonija, Muzička akademija, Akademija umjetnosti i u mnoge druge obrazovne ustanove i ustanove kulture.
Za nas u Crnoj Gori, prijateljski nam Azerbejdžan je simbol patriostke borbe postojanja i opstanka na ljutom kamenu. Azerbejdžan i Crna Gora uvjek su u srcu i na srcu. Azerbejdžan je kao i Crna Gora nastajo zahvaljujući generacijama koje su ovim starim državama vidjeli luču slobode koja se zove nezavisnost. Na njihovom putu bile su brojne prepreke, izazovi, borbe ali uvjek i odlučnost da se na tom teškom putu istraje i uspije. I Azerbejdžan i Crna Gora dali su brojne vladare, slikare, pisce, umjetnike, naučnike, istoričare i druge po kojima se prepoznajemo i u Evropi i u svijetu.
Piše: Božidar Proročić, književnik i publicista
