Tokom 44. Plavske kulturne jeseni kao učesnik istih imao sam priliku da upoznam zavičajne pisce. Jedan od onih koji je ostavio snažan utisak na mene kao dugogodišnji prosvjetni radnik, pisac, publicista, novinar i borac za prava Albanaca je i Šaban Hasanđekaj (Alb. Shaban Hasangjekaj). Ljepotu Crne Gore čine i ovako posebni intelektualci koji su sebe ugradili u njene najveće ali i najljepše intelektualne domete, multikulturu i postali njen značajni dio novije istorijske scene. Dok sam razgovarao sa Šabanom Hasanđekajem, vidio sam koliko ovaj tihi skromni ali i energični čovjek nosi u sebi ljubav prema svom rodnom kraju. U sebi sam tokom našeg razgovora, često pomislio eh da je više ovakvih pojedinaca u Crnoj Gori. Dok sam ga pažljivo slušao kroz glavu mi je prošla misao Martina-Lutera Kinga (1929-1968) jednog od najvećih boraca za rasnu, ekonomsku i zakonsku jednakost čije bi riječi siguran sam najbolje išle i opisale ličnost Šaban Hasanđekaja, a one glase: ,,Tama ne može da otjera tamu, samo svjetlost to može da učini. Mržnja ne može da otjera mržnju, samo ljubav to može. Ljubav je jedina snaga koja neprijatelja može da pretvori u prijatelja. Odlučio sam da se držim ljubavi. Mržnja je prevelik teret koji mora da se nosi na plećima. “ Upravo takav je Šaban Hasanđekaj, nesumljivo jedna inspirativna ličnost čijih 75 godina života i iskustva nam pokazuju sliku onih velikih i hrabrih pojedinaca koji su gradili jedno vrijeme i prošli kroz različita društvena uređenja, iskušenja i okolnosti ali iznad svega bili i ostali VELIKI.
Šaban Hasanđekaj, rođen je 8. jula 1946. godine Opština Gusinje. Niže razrede osnove škole (I-IV) pohađao je u Osnovnoj školi u Martinoviće, a više razrede (V-VIII) u Osmogodišnjoj osnovnoj školi u Gusinju. Srednju školu – Gimnaziju pohađao je u Peći na (Kosovu) nakon nje završio je Pedagošku akademiju – smjer razredna nastava u Prizrenu. Šaban Hasanđekaj se kroz svoju radnu karijeru trudio da najljepši način afirmiše prosvjetu, obrazovanje i da na mlađe generacije prenese ljubav, prije svega prema rodonom kraju a zatim i prema knjizi. U tome je itekako uspijevao pa je bio jedan od najomiljenih prosvjetnih pedagoga. Svoju radnu aktivnost u nastavno – vaspitnom procesu je započeo na Kosovu, gdje je 7 godina radio u tri osmogodišnje osnovne škole, dvije u Opštini Dragaš, u Osmogodišnjim školama „Sezai Surroi“ Belobrad i „29 Novembar“ Brodosavci (Brodosanë) i u Osmogodišnjoj Osnovnoj školi „Vladimir Nazor“ Janjevo, Opština Lipljane. Nakon povratka sa odsluženja vojne obaveze u JNA, zasnovao je stalni radni odnos u Osnovnoj školi „Hajro Šahmanović“ u Plavu, u kojoj je radio punih 28 godina – 15 godina u nastavno-vaspitnom procesu u područnom odjeljenju Hoti, u nastavi na albanskom jeziku, i 13 godina u administrativnim i nastvno-vaspitnim poslovima. 10 sljedećih godina je proveo u Osnovnoj školi „Džafer Nikočević“ Gusinje, na poslovima i radnim zadacima nastavnika razredne nastave u područno odjeljenje Martinoviće u nastavi na albanskom jeziku. Penzionisao se 1 oktobra 2011 godine. Iznjedrio je mnogobrojne generacije mladih od kojih su mnogi postali uspješni privrednici, inžinjeri, doktori, profesori. Danas kada nažalost često vladaju neke druge vrijednosti kroz pimjer Šaban Hasanđekaja možemo da posmatramo one neumorne neimare koji su se uvjek borili za druge a to uvjek ima svoju cijenu.
Šaban Hasanđekaj, gradio je i gradi i dalje svoj svijet obrazovanjem, knjigom i posvećenošću kraju iz kojeg je ponikao. On je poseban primjer ne samo za Albance, Crnogorce, Bošnjake, katolike, muslimane već za sve one koji žele krenuti njegovim stopama a čini mi se da je danas u našem društvu nažalost malo takvih. U toku svog dugogodišnjeg rada, Šaban Hasanđekaj bio je aktivno uključen i u stručnim, društvenim, kulturnim i drugim javnim aktivnostima u organima i udruženjima školama i institucijama i to u: dva mandata odbornik SO-e Plav, delegat Republičkog SIZ-a Socijalne dječije zaštite u Podgorici, i član nekoliko savjeta i službi opštinskih i međuopštinskih SIZ-ova. Svoju radnu aktivnost je obavljao i na poslovima i zadacima sudskog tumača za albanski jezik, u osnovnim sudovima i tužilaštvima: u Plavu, Beranama, Rožaju i Bijelom Polju, u sudovima sa prekršaju u pomenutim opštinama, kao i u: Višem sudu i Višem državnom tužilaštvu u Bijelom Polju, kada je obavljao i prevode različitih službenih dokumenata sa albasnkog na službenom državnom crnogorskom jeziku i obratno.
Međutim, svoje izuzetne vrline i nadarenost Šaban Hasanđekaj je pokazao u domenu novinarstva i književnog stvaralaštva u različitim opusima i žanrovima. Još kao učenik srednje škole u Peći, počeo je da se bavi novinarstvom i poezijom koje je objavljivao u dvonedeljnom časopisu „Zani i Rinisë“ (Glas omladine) koji je izalazio u Prištini. Ali, akvtivnim novinarstvom bavi se od 1967. godine kada je postavljen na poslovima i zadacima honorarnog dopisnika – novinara Dnevnog lista „Rilindja“ (Preporod) iz Prištine, za Opštinu Dragaš, a kasnije i za Opštinu Plav sve dok njenog prestanka izlaženja 1989. godine i daljeg nastavka kao dopisnika u novina „Bujku“ (Poljoprivrednik) koja je „Rilindju“ zastupala. Novinarsku aktivnost kao i druge aktivnosti u književnom stvaralaštvu u pisanju poezije i sakupljanju umotvorina i aforizama, šaljivih i kratkih priča, humoreskih narodnih pjesama i dr., je objavljivao i u novinama na albanskom jeziku „Flaka e vllaznimit“ (Plamen bratstva), koja je izlazila u Skoplju, u pedagoškoj novini „Shkëndia“ (Iskra), u Prištini, kao i u časopisima: „Zani i Rinisë“ (Glas omladine), „Jeta e Re“ (Novi život), „Përparimi“ (Napredak), „Thumbi“ (Klin), (svi u Prištinu), „Jehona“ (Odjek) u Skoplje, kao i u Radio Prištini. Šaban Hasanđekaj je stalno sarađivao i sa štampanim i pisanim medijima koji se izlaze i emituju se u Crnoj Gori. Dopisnik – novinar je nedjeljnika na albanskom jeziku „Koha Javore“, za opštine Plav i Gusinje, jedine novine na albanskom jeziku koja se objavljuje u Crnoj Gori.
Sarađivao je i sarađuje sa časopisima „Dija“ (Znanje), čiji je član uređivačkog odbora, „Buzuku“, „Zana“, „Polis“ i nekadašnjeg vrlo uglednog i uspješnog dvomjesečnog časopisa „Koha“ (Vrijeme) (1979-1989). Šaban Hasanđekaj je u periodu od 1978-1995 godine bio honorarni dopisnik tadašnjeg Radio Titograda – Redakcija programa na albanskom jeziku za Opštinu Plav i od 1995-2011 godine honorarni dopisnik RTCG – Redakcije programa na albanskom jeziku za Opštinu Plav, da bi od 2011 godine je svoju novinarsku aktivnost nastavio u nedeljniku „Koha Javore“ u kojoj i dalje aktivno sarađuje. U junu mjesec ove godine objavljena mu je knjiga „Gjurmë në kohë dhe refleksione“ (Trag u vremenu i refleksije), koja je promovisana 8. jula ove godine u Sali Centra za kulturu Gusinje na njegov 75 rođendan. Knjiga je zbirka 90 recenzija tekstova knjiga autora sa područija Crne Gore, Kosova, Albanije, Sjeverne Makedonije i zavičajnih stvaralaca koji pišu na albanskom i crnogorskom jeziku.
Šaban Hasanđekaj (Alb. Shaban Hasangjekaj) sada živi kao penzioner sa porodicom u Martinoviće, Opština Gusinje, ali je i dalje vrlo aktivan u novinarstvu i književnom stvaralaštvu. U pripremi su mu materiali još za tri knjige.
Šaban Hasanđekaja je zaslužio najviše poštovanje i priznaja države Crne Gore za njegov ogroman doprinos kulturi i multikulturi i afirmaciji manjinskih naroda. Da li će neko nastaviti njegovim stopama neznam, ali ono što znam i što mogu reći o mom velikom albanskom prijatelju, ako su Plav i Gusinje imale svoga Prometeja prosvjete, ljepote pisane riječi i knjige onda je to nesumljivo Šaban Hasanđekaj, ponosan što su ovakve moralne gromade izgrađene od najvećih moralnih postulata koje ga krase. Istinski kulturni reprezent svoga Albanskog naroda, koji sa predanošću, ljubavlju i jakom sviješću sve radi zbog neophodnosti upoznavanja i zbližavanja kultura i naroda na ovim prostorima. Kultura i pisana riječ najdosljednije humanizuju čovjeka, ona u njemu budi ljubav prema ljepoti, prema poštenom, prema životu ma koliko on bio težak. A težak je svaki put kada se sami borimo na njemu, i kada sami gazimo stazama naše sudbine. Ovaj esej o ovom neumornom posleniku kulture završiću sa pjesmom jednog od najznačajnih albanskih pjesnika i ocem moderne albanske poezije rođenom Plavljaninu Esad Mekuliju (1916-1993). Posvećujem mu jednu od najljepših pjesama Esada Mekulija.
„Popullit tim“ (Mome narodu)
Htjedoh, mnogo sam htio – želio
da te pjesmom hrabrim, tvojom zgnječenom riječju
probuditi snagu iz sna…
Zapjevah (i kada mi zabranjeno bijaše)
jer sloboda će doći i za tebe, poniženom.
Zapjevah o srećnim danima koje će svitati, bez nasilja,
u osvit slobode za tebe sa narodima ovdje i ondje,
nad snagom opšteg jedinstva:
nad tvojim skrivenim zanosom
– ja sin tvoj vjerni i – poeta…
Piše: Božidar Proročić, književnik i publicista
